مقدمه
ما در مجموعۀ مقالات راهنمای جامع طراحی سایت به دنبال این هستیم که اصول و رهیافت‌های توسعۀ یک تجربه کاربری (UX) عالی برای وب‌سایت را معرفی و تشریح کنیم. ما از بحث اسکلت‌بندی و ساختاردهی وب‌سایت شروع می‌کنیم و تا طراحی صفحات انفرادی، اصول و بهترین راهکار‌ها را با شما در میان می‌گذاریم. همچنین وجوه حیاتی طراحی مانند نمایش در دستگاه‌های قابل حمل و تست گرفتن را نیز موشکافی خواهیم‌کرد.
طراحی سایت پر از نکات ریز و درشت می‌باشد. طراحان و توسعه‌دهندگان، می‌بایست به مسائل زیادی از ظاهر بصری (Visual Design) وب‌سایت گرفته تا کارکرد و نحوه تعامل با آن را مورد رسیدگی قرار دهند. تمام این عوامل روی‌هم‌رفته میزان جذابیت و سطح تجربه کاربری (UX) صفحات یک پورتال سازمانی را تعیین می‌کنند.
طراحی سفر کاربر
معماری اطلاعات (Information Architecture)
مردم اغلب واژه معماری اطلاعات را به معنی منوهای یک وب‌سایت می‌دانند. اما این طرز فکر اشتباه است. منو‌ها تنها یکی از وجوه معماری اطلاعات هستند.
اگر بخواهیم در یک جمله خلاصه کنیم می‌توان گفت موضوع معماری اطلاعات سازماندهی اطلاعات به شیوه‌های واضح و منطقی است. از سازماندهی اطلاعات یک هدف را می‌توان انتظار داشت : کمک کردن به کاربر برای پیمایش یک مجموعه پیچیده از اطلاعات.
نتیجۀ یک معماری اطلاعات اثربخش، سلسله‌مراتبی است که مطابق با توقعات کاربر باشد. اما کشف سلسله‌مراتب خوب که منجر به پیمایش بصری (Intuitive Navigation) شود، بر حسب شانس اتفاق نمی‌افتد و نتیجه تحقیق و آزمایش‌های مناسب و با محوریت کاربر است.
راههای متعددی برای تحقیق در مورد نیازهای کاربر وجود دارد. اغلب یک معمار اطلاعات نقشی بسیار‌فعال را در مصاحبه با کاربران یا رتبه‌بندی کارت‌ها خواهد داشت. این مرحله، فرایندی است که آنها مستقیماً توقعات کاربران را می‌شنوند یا با چگونگی دسته‌بندی تنوعی از گروه‌های اطلاعات توسط کاربران احتمالی (prospective) آشنا می‌شوند. معمار اطلاعات باید به نتایج تست‌های کاربرپذیری (usability tests) نیز دسترسی داشته باشند تا مطمئن شوند کاربران می‌توانند به طور کارا (Efficient) وب‌سایت را مورد پیمایش قرار دهند.
یک ساختار منو می‌تواند بر اساس نتایج مصاحبه‌های گرفته شده از کاربران ساخته شود و مرتب‌سازی کارت‌ها نیز برای شناسایی این مهم مورد استفاده قرار می‌گیرد که آیا ساختار منوی طراحی‌شده، با مدل ذهنی کاربر تطابق دارد یا خیر. کارت سورتینگ (Card Sorting) یک راه ساده برای شناسایی بهترین روش برای گروه‌بندی و سازماندهی محتوا می‌باشد چراکه مشخص می‌کند کاربران عملاً تمایل دارند اطلاعات و محتوای صفحات را با چه ترتیب و اولویتی مشاهده کنند. محققان تجربه کاربری (UX) قبل از طراحی رابط کاربری واقعی از تکنیکی به نام آزمایش درختی (Tree Testing) استفاده می‌کنند. آزمایش درختی یک روش قابل اتکا برای آگاهی از توانایی کاربر برای کار با ساختار منوی پیشنهاد‌شده است.
Global Navigation
Global Navigation، محدوده ای از رابط کاربری گرافیکی است که برای دکمه‌ها، لینک‌ها، نوار جستجو یا هر عنصر طراحی دیگری در نظر گرفته می‌شود که این عناصر، انتقال کاربر از یک بخش محتوا به محتوای دیگر پورتال را میسر می‌سازند و باید در همۀ صفحات پورتال در دسترس باشند. با این تعریف، منوهای Dropdown و Tabها نیز در دسته عناصر گلوبال نویگیشن قرار می‌گیرند. گلوبال نویگیشن، اساس و پایه کاربرپذیری است و بر خلاف Local Navigation به ناوبری کاربر در یک ناحیۀ محدود در صفحۀ وب نمی‌پردازد. اصلاً اهمیتی ندارد که وب‌سایت یا پورتال سازمانی شما چقدر خوب است اگر کاربران آن نتوانند راهشان را و مقصودشان را درون سلسله‌مراتب صفحات طراحی شده پیدا کنند. به همین دلیل، ناوبری در وب‌سایت شما باید بر اصول زیر استوار باشد:
- سهولت: ناوبری وب‌سایت شما باید در حدی ساده باشد که کاربر با کمترین کلیک، به مکانی که مقصودش است برسد.
- شفافیت : گزینه‌های ناوبری وب‌سایت باید به شکلی انتخاب و طراحی شوند که برای شناخت عملکرد آنها، نیاز به حدس زدن نباشد یا به قول معروف، Intuitive باشند.
- یکپارچگی : سیستم ناوبری باید برای همه صفحات وب‌سایت، یکسان باشد.
هنگام طراحی ناوبری، موارد زیر را باید لحاظ کنید:
- بر اساس نیازهای مشتری، یک الگوی ناوبری را انتخاب کنید: ناوبری باید پیرو نیازهای اکثریت کاربران وب‌سایت شما باشد. یک گروه خاص از کاربران، ممکن است نوع خاصی از تعامل با وب‌سایت را انتظار داشته باشند بنابراین این توقعات را حتماً در عملیات طراحی سایت در نظر بگیرید. بعنوان مثال، اگر اکثریت کاربران شما با معنی منوی همبرگری (Hamburger Menu) آشنا نیستند، از این منو استفاده نکنید چراکه ممکن است اصلاً متوجه وجود و کارکرد آن نشوند بنابراین اثربخشی خود را از دست خواهد داد.
- به گزینه‌های ناوبری اولویت بیشتری دهید: گزینه‌های ناوبری همانند منوهای Dropdown، بردکرامبز (Breadcrumbs)، لینک‌های درون‌متنی و ... عناصری از صفحات پورتال سازمانی هستند که به پیمایش صفحات وب کمک می‌کنند. یک راه آسان برای اولویت دادن به گزینه‌های ناوبری، اختصاص دادن سطوح اولویت متفاوت (بالا، متوسط و پایین) به اقدامات معمول کاربران می‌باشد. در این روش باید مسیر‌ها و مقاصد اولویت‌بالا و پر استفاده را در طراحی ساختار سایت (Layout Design) برجسته‌تر یا نمایان‌تر دهیم.
- کاری کنیم گزینه‌های ناوبری دیده شوند: تشخیص هر چیز از به یاد آوردن آن آسان تر است. سعی کنید مهمترین گزینه‌های ناوبری را در معرض دید مخاطب قرار دهید و باری که روی حافظه کاربر می‌گذارید را به حداقل برسانید. مهمترین گزینه‌های ناوبری باید همواره در دسترس باشند.
- موقعیت فعلی را اعلام کنید: اکثر کاربرانی که می‌خواهند به شکلی مؤثر در وب‌سایت پیمایش کنند به دنبال این هستند که بفهمند کجای وب‌سایت هستند. این مشکل اغلب وب‌سایت‌ها است که در اعلام مکان و موقعیت فعلی کاربر در وب‌سایت ناکام هستند.
در قسمت دوم از سری مقالات راهنمای جامع طراحی سایت موضوع طراحی سفر کاربر را ادامه خواهیم داد و به لینک‌ها و گزینه‌های ناوبری خواهیم پرداخت.