• در طراحی سایت سازمانی آیا استانداردهای دسترسی پذیری صرفا برای نابینایان و کم بینایان کاربری دارد؟
• آیا برای انواع مشکلات دسترسی پذیری ‌می توان از راه حلی واحد استفاده کرد؟
• در ایران چگونه این استاندارد ها در سایت سازمانی بخش دولتی بررسی ‌می شود؟
• شرکت نیافام رعایت استانداردهای دسترسی پذیری را از چه زمانی در دستور کار طراحی پورتال سازمانی کارفرمایان خود قرار داد؟
• دسترسی پذیری افراد سالمند، نابینا و کم بینا در نرم افزار اسپریت پورتال نیافام در سال 1404چه تغییراتی نسبت به قبل داشته است؟

 

همواره در علم ارتباطات به تفاوت میان محتوای مشهود و محتوای مقصود خطای ارتباطی گفته ‌می‌شود که باعث افزایش و کاهش بازدهی ارتباط و تعامل ‌میشود و گاه به گیرنده و فرستنده پیام و گاه به سبک ارتباط و وسیله ارتباطی مربوط ‌می‌شود. دکتر علی اکبر فرهنگی در کتاب مبانی ارتباطات انسانی به این مقوله پرداخته و خطاهای ارتباطی و  نحوه کاهش آنها را مورد ارزیابی قرارداده اند. اما با توجه به اینکه این مقوله بصورت تئوریکال و محض در کلیات امور بررسی شده و صرفا توجه آنان که با برنامه ریزی ارتباط و تعامل انسانی و سازمانی مواجه هستند را به رعایت این نکات در راستای افزایش بهره‌وری ارتباطات معطوف ‌مینماید باید در هر حوزه این رویکرد بومی سازی و شخصی سازی شده و جزییاتی دقیق و فنی با استفاده از این مبانی تعریف  گردد.

درباره دریافت کننده محتوای ارتباطی در بحث طراحی پورتال سازمانی باید مد نظر داشت که با توجه به اینکه مخاطب سایت سازمانی بطور عام مردم جامعه هستند ‌نمی‌توان در کیفیت ارتباطی  آنها تغییری ایجاد کرد چرا که خیلی از مشکلات دریافتی ممکن است بخاطر ضعف ژنتیکی یا اکتسابی باشد که کاربر در ابتلا به آن یا کنترل آن دخل و تصرف معناداری ندارد.

با توجه این مساله باید ارسال کننده پیام نهایت توجه را به این مساله داشته باشد و هم پیام ارسالی خود  و هم سبک ارسال و ابزار و روش ارسال را متناسب با طیف مختلف مردم جامعه با توانایی های ارتباطی و تعاملی متفاوت تطابق دهد. بنابراین نخست شناخت گروه بندی کلی این افراد اهمیت دارد.

 

در طراحی سایت سازمانی آیا استانداردهای دسترسی پذیری صرفا برای نابینایان و کم بینایان کاربری دارد؟

اختلال تعاملی و ارتباطی یقینا برای کم بینایان و یا نابینایان ‌میتواند تفاوتی در سبک ارتباطی ایده آل آنها ایجاد نماید اما باید توجه داشت ممکن است فردی بدون اینکه مشکل بینایی داشته باشد هم در ارتباط و تعامل دیداری و نوشتاری دچار مشکلاتی باشد. بطور مثال در گذشته مواردی مانند اختلال ADHD و  اوتیسم و موارد مشابه چندان شناخته شده نبود و بطور مثال در مدارس گاه شخصی که کم بینا بود با فردی بی انضباط و یا فرد مبتلا به  ADHD ممکن بود فردی ناسازگار قضاوت شود. امروزه انوع اختلال های شناختی از اختلالات بینایی متمایز شدند و راهکارهای متفاوتی برای تعدیل آنها در نظر گرفته شده است.

 

در ایران چگونه این استاندارد ها در سایت سازمانی بخش دولتی بررسی ‌می شود؟

در ایران برای ارزیابی سازمان‌های دولتی از نظر شاخص های مختلف جوایز موضوع محور در  زمینه های جامعی مانند جوایز ویژه مردمی، بهره وری انرژی،  تحول اداری، اجرای شعار سال، اقدام برجسته تحول آفرین، تسهیل و ایجاد اشتغال،  و... در نظر گرفته شده که توسط جشنواره شهید رجایی این ارزیابی انجام و سازمان‌های برتر در این شاخص ها معرفی ‌میگردند. از سال 1403 دسترسی پذیری نابینایان و کم بینایان در سایت سازمانی نیز به این شاخص ها اضافه شد تا تساوی و عدالت توزیعی و تعاملی ساختار حکمرانی در ارائه خدمات اینترنتی به افراد مختلف جامعه نیز بررسی و ارتقا یابد. بنابراین در طراحی سایت سازمانی نهاد های دولتی ملزم به رعایت این دستورالعمل ها می‌باشند.

 

شرکت نیافام رعایت استانداردهای دسترسی پذیری را از چه زمانی در دستور کار طراحی پورتال سازمانی کارفرمایان خود قرار داد؟

 پیش از آنکه در جشنواره شهید رجایی به دسترسی پذیری کم بینایان و نابینایان در پورتال سازمانی بخش دولتی شاخص‌هایی در ارزیابی اختصاص داده شود در سال1398 شرکت نیافام این موارد را در یک ماژول اختصاصی برای تمامی پروژه های طراحی سایت سازمانی خود بدون دریافت هزینه ای مبتنی بر مسئولیت اجتماعی خود در نظر گرفته و اجرا کرد. در این ماژول مرتبا مطابق با استانداردهای روز دنیا بروز رسانی های انجام ‌می‌شود  تا همواره در این زمینه در بخش دولتی کشور سایت سازمانی برای افراد مختلف جامعه تا حد امکان به یک میزان کارایی داشته و ارائه خدمت به سراسر جامعه با رعایت اصل مساوات میسر باشد.

 

دسترسی پذیری افراد سالمند، نابینا و کم بینا در نرم افزار اسپریت پورتال نیافام در سال 1404چه تغییراتی نسبت به قبل داشته است؟

در سال 1404 ماژول افراد توان خواه برای دسترسی پذیری نابینایان، کم بینایان و افراد دارای اختلال ادراکی و شناختی به روز شده و اکنون امکاناتی کاملا اختصاصی دارد که در وهله اول دسته بندی این امکانات برای اختلالات زیر تعریف شده است:

• اختلال صرع: استاندارد مرتبط WCAG 2.1 - 2.3.1 Three Flashes or Below Threshold (A)
• اختلال بینایی: استاندارد مرتبط WCAG 2.1 - 1.4.3 Contrast (Minimum) (AA)
• اختلال شناختی:استاندارد مرتبط WCAG Guideline 2.4 Navigable
• اختلال ADHD: استاندارد مرتبط WCAG Guideline 3.2 Predictable

دسته بندی تنظیمات و امکانات این ماژول نیز از نظر ماهیت امکانات به شرح زیر دسته بندی ‌می‌شوند:

• تنظیمات متن
• تنظیمات رنگ و نمایش
• فیلترهای کور رنگی
• تنظیمات تعاملی

تنظیمات متن:

1. تغییر اندازه فونت: در این تنظیمات امکان تغییر اندازه فونت به کاربران داده ‌می‌شود. این امر برای افراد با ضعف بینایی (Low Vision) بدون نیاز به ابزارهای بزرگ‌نمایی فیزیکی، تنها با تغییر اندازه فونت امکان مشاهده محتوای سایت سازمانی کارفرمایان نیافام فراهم شده است. این تنظیمات با استاندارد WCAG 2.1 - 1.4.4 Resize text (AA) مرتبط است.
2. فاصله بین کلمات و خطوط: برای افراد مبتلا به دیسلکسیا (نارساخوانی) امکان تنظیم فاصله بین خطوط و کلمات بسیار مفید است، زیرا با افزایش فضای سفید، به تمایز بیشتر کلمات و کاهش بار شناختی کمک خواهد کرد. همچنین افزایش فاصله بین خطوط (Leading) ‌می‌تواند به میزان قابل توجهی به خوانایی متون کمک کند و از پرش دید و تمرکز بین خطوط جلوگیری ‌می‌کند.این تنظیمات با استاندارد WCAG 2.1 - 1.4.12 Text Spacing (AA) مرتبط می‌باشد.
3. تغییر فونت: برای افراد مبتلا به دیسلکسیا، انتخاب فونت خواناتر بسیار مفید خواهد بود. فونت‌های ویژه با طراحی منحصربه‌فرد ، از مشکلات ناشی از شباهت کاراکترها جلوگیری خواهد کرد. تغییر فونت با استاندارد WCAG Guideline 1.4 Distinguishable مرتبط می‌باشد.

 

تنظیمات رنگ و نمایش

1. کنتراست رنگ:این ویژگی کمک ‌می کند تا تمایز رنگ متن و پس‌زمینه در چندین سطح مختلف تنظیم گردد. این قابلیت برای کاربران با ضعف بینایی و افراد مسن که در آنها کاه حساسیت کنتراست وجود دارد بسیار مفید خواهد بود. این مورد مطابق استانداردهای WCAG 2.1 - 1.4.3 Contrast (Minimum) (AA) و 1.4.6 Contrast (Enhanced) (AAA) در نظر گرفته شده است.
2. تغییر رنگ عنوان: برای ارتقا و افزایش تمایز بصری و خوانایی بیشتر تغییر رنگ عنوان بسیار مفید خواهد بود و  این مورد مطابق با استاندارد WCAG Guideline 1.4 Distinguishable برای افرادی با اختلالات بینایی کارایی خواهد داشت.
3. تغییر رنگ متن:مطابق استاندارد WCAG 2.1 - 1.4.3 Contrast (Minimum) (AA) این ویژگی نیز برای افراد دارای اختلالات بینایی جهت مشاهده بهتر متن و افزایش تمایز و کنتراست مفید خواهد بود.
4. اشباع رنگ: با تغییر میزان اشباع رنگ‌ها، کاربر این امکان را دارد که فشار چشم را کاهش دهد. این مورد نیز رعایت استاندارد WCAG 2.1 - 1.4.6 Contrast (Enhanced) (AAA) را مد نظر قرار داده است.
5. حالت خواندن: مطابق با استاندارد WCAG Guideline 3.2 Predictable با حذف عناصر دیداری مزاحم، یک نمود ساده و متمرکز از محتوای اصلی صفحه فراهم ‌میشود. این ویژگی برای اشخاص مبتلا به اختلال نقص توجه (ADD/ADHD) و برخی اختلالات شناختی کارایی دارد.

 

فیلترهای کوررنگی

1. حالت پروتان (Protanopia): با شبیه‌سازی کوررنگی نوع پروتان(حساسیت به رنگ قرمز)  طراحان درک بهتری از تجربه کاربری افراد دچار به این اختلال فراهم خواهد شد.
2. حالت دئوتران (Deuteranopia): این فیلترمانند فیلتر پروتان عمل کرده اما بجای رنگ قرمز به رنگ سبز مربوط ‌می‌شود.
3. حالت تریتان (Tritanopia): برای افردای که در تشحصی رنگ آبی و زرد اختلال دارند این فیلتر مفید خواهد بود.
4. حالت سیاه‌ و سفید (Monochrome: این گزینه محتوایی که فارغ از رنگ باید مورد توجه باشد را راحت تر منتقل خواهد کرد.

 

تنظیمات تعاملی

1. توقف انیمیشن‌ها: افراد دارای اختلالات دهلیزی (Vestibular Disorders) یاکسانی که به حرکت حساسیت دارند مطابق با استاندارد WCAG 2.1 - 2.2.2 Pause, Stop, Hide (A) از این گزینه استفاده خواهند کرد.
2. ابزارهای تمرکز و ردیابی:  امکاناتی چون "بزرگنمایی نشانگر" و "راهنمای خواندن" به ارتقای تمرکز کمک خواهد کرد. بویژه برای افراد با ضعف بینایی، دیسلکسیا و اختلال نقص توجه این ابزار مفید خواهد بود. این ابزار برای استاندارد WCAG Guideline 2.4 Navigable در نظر گرفته شده است.
3. تغییر نشانگر ماوس: افزایش تمایز نشانگر ماوس به کاربر کمک ‌می‌کند تا تعامل خود را سایت و محتوای آن را ارتقا دهد .
4. نمایان‌سازی عناوین: این ابزارها عناصر تعاملی مانند لینک‌ها و نیز عناصر ساختاری مانند عناوین را به برجسته و نمایان تر خواهد کرد و اینگونه هر دو استاندارد WCAG 2.1 - 1.4.1 Use of Color (A) و 2.4.7 Focus Visible (AA) رعایت خواهد شد.
5. پنهان‌سازی تصاویر: مطابق استاندارد WCAG 2.1 - 1.1.1 Non-text Content (A)برای مشکلات ناشی از  سرعت پایین اینترنت یا برای تمرکز بیشتر بر روی محتوای متنی این گزینه کارایی مناسبی خواهد داشت.

همچنان شرکت نیافام بررسی های مستمر خود را بر استانداردهای روز جهان انجام خواهد داد و این بررسی ها مرتبا به اجرا رسیده و در نتیجه در کنار دریافت رتبه برتر در ارزیابی جشنواره شهید رجایی، امکان خدمت رسانی بهتر نیز برای سازمان هایی که طراحی پورتال سازمانی خود را به شرکت نیافام سپرده اند فراهم خواهد بود.